Πρώτες Βοήθειες για χελώνες

 Οι χελώνες χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, τις χερσαίες, του γλυκού νερού και τις θαλασσινές που έχουν διαφορές ως προς τον χειρισμό τους για τις πρώτες βοήθειες.

1) ΧΕΡΣΑΙΕΣ (Ζούνε μόνο στην ξηρά ενώ στο νερό πνίγονται)

Στην Ελλάδα υπάρχουν 3 είδη στεριανών χελωνών (κατά άλλους 4) : η Λιβαδοχελώνα (ζει σε όλη την επικράτεια όπου υπάρχουν λιβάδια, ρεματιές, υγροβιότοποι κλπ), η Κρασπεδοχελώνα (που είναι και η μεγαλύτερη και ζει σε πιο ανοιχτά και ξερικά μέρη και είναι η πιο συχνά απαντώμενη σε τέτοια περιβάλλοντα από τον Όλυμπο και κάτω και σε νησιά στου Ιονίου) και η Γραικοχελώνα (υπάρχει μόνο στη Θράκη και στα ανατολικά Νησιά του Αιγαίου).

Όλα τα είδη χελωνών ξηράς χρειάζονται ζεστό κλίμα, γι’ αυτό ζουν μόνο στην Μεσόγειο που έχει ζεστό καιρό για πολλούς μήνες, ενώ ξεχειμωνιάζουν ναρκωμένες σε προφυλαγμένα μέρη κάτω από πέτρες ή θάμνους (συνήθως σκάβουν μέσα στο έδαφος) και είναι σχεδόν αποκλειστικά φυτοφάγες. Αξίζει να τονιστεί ότι δεν χρειάζονται την ανθρώπινη παρέμβαση και θα μείνουν υγιέστερες εάν δεν μπουν σε θερμαινόμενους ανθρωπογενείς χώρους τον χειμώνα.

Όλα τα είδη χελώνας (όπως και τα υπόλοιπα της άγριας ζωής της χώρας μας) προστατεύονται αυστηρά βάση της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΕ και της ελληνικής νομοθεσίας απαγορεύοντας την αιχμαλωσία και το εμπόριό τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε χελώνες και άλλα άγρια ζώα στα σπίτια μας.

ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ

• Από τις πυρκαγιές, από τις οποίες δύσκολα γλιτώνουν.
• Από τα αυτοκίνητα. Κάθε χρόνο σκοτώνονται από αυτοκίνητα περισσότερες χελώνες απ’ όσες εξαιτίας φυσικών αιτιών.
• Από φυτοφάρμακα, ψεκασμούς, αγροτικά μηχανήματα  σκοτώνονται αρκετές.
• Από ορισμένους ανθρώπους που περιστασιακά τρώνε χελώνες, είτε τις βασανίζουν.
• Από πάρα πολλούς ανθρώπους που τις αφαιρούν από το φυσικό τους περιβάλλον για να κρατηθούν ως κατοικίδια. Συνήθως οι χελώνες αναγκάζονται να ζήσουν σε ακατάλληλους κήπους, ακόμα και σε βεράντες ή γλάστρες. Θα ζήσουν έτσι αρκετό καιρό –επειδή είναι ανθεκτικές- σε βασανιστική σκλαβιά, με ακατάλληλη τροφή και φως, για να πεθάνουν αργότερα συνήθως αναπτύσσοντας ασθένειες που τους είναι άγνωστες στη φύση.

Στην αιχμαλωσία οι χελώνες που κρατούνται ως “κατοικίδια” κινδυνεύουν από ατυχήματα. Τα πιο συνηθισμένα είναι οι τραυματισμοί από εργαλεία κηπουρικής και τα δαγκώματα από σκύλους, πτώσεις από βεράντες, από αυτοκίνητο σε εσωτερικό γκαράζ αυλής, δηλητηρίαση από εντομοκτόνα, βερνίκια, μπογιές κλπ. Τις περισσότερες φορές τα ατυχήματα αυτά είναι θανάσιμα.

Οι αρσενικές στεριανές χελώνες που ζουν περιορισμένες σε κήπους γίνονται αεικίνητες και ιδιαίτερα επιθετικές. Θηλυκές οι οποίες δαγκώνονται από αρσενικές που βρίσκονται στον ίδιο χώρο, τραυματίζονται επικίνδυνα στα πόδια, στο κεφάλι, στο λαιμό και στην ουρά και χρειάζονται άμεση φροντίδα. Το ίδιο ισχύει και για τους αρσενικούς που δαγκώνονται μεταξύ τους.

Πληθώρα ασθενειών και προβλημάτων υγείας παρουσιάζονται στις χελώνες που ζουν στην αιχμαλωσία και οφείλονται στις λάθος συνθήκες διαβίωσης, στο έντονο στρες (στην ελεύθερή της κατάσταση η κάθε χελώνα απαιτεί 200 στρέμματα φυσικού περιβάλλοντος) και στην ακατάλληλη ή ελλιπή διατροφή.

Στις κατοικημένες περιοχές η μεγαλύτερη απειλή για τις στεριανές χελώνες είναι η διατήρησή τους ως “κατοικίδια” και η αντίληψη ότι έτσι τις προστατεύουμε.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

• Να μην παίρνουμε χελωνάκια από την εξοχή στο σπίτι μας.
• Να οδηγούμε προσεχτικά ώστε να μην πατάμε τις χελώνες.
• Όταν είμαστε στην εξοχή και βρούμε μια χελώνα στην άσφαλτο, καλό είναι να την μεταφέρουμε μακριά από τον δρόμο και όχι να την πάρουμε μαζί μας.
• Να μην αφήνουμε τα σκουπίδια μας στην εξοχή και ιδιαίτερα τις πλαστικές σακούλες και συσκευασίες. Υπάρχει κίνδυνος να τις φάνε ή να παγιδευτούν μέσα σ’ αυτές. Ενώ ταυτόχρονα αποτελούν πρώτης τάξεως προσάναμμα για πυρκαγιά.
• Αν βρούμε μια χελώνα μέσα στην πόλη ας μην την εγκαταλείψουμε σε πάρκο ή πλατεία. Την βάζουμε σε ευρύχωρο κουτί και επικοινωνούμε με το ΕΚΠΑΖ για περαιτέρω οδηγίες. .
• Αν βρούμε μια τραυματισμένη χελώνα πρέπει να την μαζέψουμε και να επικοινωνήσουμε άμεσα με το ΕΚΠΑΖ για οδηγίες. Μια χελώνα, έστω και ελαφρά τραυματισμένη, πρέπει να θεωρείται επείγον περιστατικό. Πολλές χελώνες χρειάστηκε να ακρωτηριαστούν ή δεν επιβίωσαν του τραυματισμού τους, γιατί υπήρξε καθυστέρηση στην περίθαλψή τους.
• Εάν για οποιοδήποτε λόγο έχετε μια χελώνα σε αιχμαλωσία μην την αφήσετε αυθαίρετα σε ένα μέρος αλλά επιβάλλεται να επικοινωνήσετε με το ΕΚΠΑΖ.
• Να μην αγοράζουμε προϊόντα που η πρώτη ύλη τους προέρχεται από χελώνες.

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΑΝ ΒΡΕΙΤΕ ΜΙΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΧΕΛΩΝΑ

1) Μαζέψτε την τραυματισμένη χελώνα απαλά και προσεκτικά. Αν έχει σπασμένο καβούκι, μπορεί να έχει σπάσει και στο κάτω μέρος του καβουκιού της.

2) ΠΡΟΣΟΧΗ ! Μην προσπαθήσετε να καθαρίσετε την πληγή, μη δώσετε κανένα απολύτως φάρμακο. Μην προσπαθήσετε να δώσετε φαγητό ή νερό.

3) Καλύψτε καλά όλες τις πληγές με γάζα ή καθαρό πανί (μόνο αν φαίνεται φρέσκια η πληγή ώστε να προστατευτεί από τις μύγες και τις σκόνες. Αν είναι παλιά η πληγή ελέγχομε αν έχει σκουλήκια. Αν μπορούμε τα αφαιρούμε χωρίς να χειροτερεύουμε το τραύμα).

4) Βρείτε ένα καθαρό και ευρύχωρο χαρτόκουτο. Κολλήστε καλά, με πολλή αυτοκόλλητη ταινία για δέματα, τον πάτο του κουτιού. Ανοίξτε μικρές τρύπες γύρω-γύρω. Στρώστε πολλές εφημερίδες στον πάτο του κουτιού. (Οι χελώνες κατά τη μεταφορά συνήθως ουρούν από φόβο. Το κουτί μπορεί να μαλακώσει και να καταστραφεί.)

5) Τοποθετήστε τη χελώνα μέσα στο χαρτόκουτο και διατηρήστε τη σε εσωτερικό ζεστό χώρο.

6) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΚΠΑΖ

Οι πρώτες βοήθειες, ενώ φαίνονται απλές οδηγίες, είναι πάρα πολύ σημαντικές για την επιβίωση της χελώνας τις κρίσιμες αυτές στιγμές.

2) ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ (ΠΟΤΑΜΟΥ, ΛΙΜΝΗΣ)

Στην Ελλάδα υπάρχουν 2 γνωστά είδη, η Γραμμωτή και η Στικτή και περιστασιακά εμφανίζεται σε νησιά πολύ κοντά στα τουρκικά παράλια (Κάλυμνος, Ρόδος, Κως) ένα τρίτο είδος με μαλακό καβούκι ο Τριώνυχας του Νείλου.

Οι γενικές οδηγίες είναι ίδιες με τις χερσαίες χελώνες. Υπάρχουν όμως και πολλές νεροχελώνες που δεν ζουν φυσιολογικά στην Ευρώπη αλλά εισάγονται σαν κατοικίδια από άλλες ηπείρους και που πολλές φορές δραπετεύουν ή απελευθερώνονται στο φυσικό περιβάλλον της χώρας. Αν βρείτε ένα τέτοιο εξωτικό ζώο επιβάλλεται να το πιάσετε και στην συνέχεια να έρθετε σε άμεση επικοινωνία με το ΕΚΠΑΖ.

Αν για οποιοδήποτε λόγο βρείτε μια ελληνική νεροχελώνα που θεωρήσετε ότι έχει πρόβλημα ή βρίσκεται σε λάθος χώρο ειδοποιήστε μας.

Σημειωτέον ο τρόπος συσκευασίας και μεταφοράς των νεροχελώνων είναι ίδιος με αυτό των χερσαίων.

3) ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΧΕΛΩΝΕΣ

Στην Ελλάδα έχουν παρατηρηθεί 3 είδη θαλασσίων χελωνών, η Καρέτα, η Πρασινοχελώνα και η τεράστια Δερματοχελώνα. Για οτιδήποτε αφορά τέτοια ζώα είτε έχουν πρόβλημα είτε βρεθούν ακόμη και νεκρά παρακαλούμε επικοινωνήστε επειγόντως με την εξειδικευμένη οργάνωση ΑΡΧΕΛΩΝ (Αρχέλων:Tηλ./Fax: 210 5231342)  που ασχολείται αποκλειστικά με θαλάσσιες χελώνες. Σε περίπτωση αδυναμίας επικοινωνίας με την παραπάνω οργάνωση, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές.  Αν και αυτό είναι αδύνατο και είτε  απαιτούνται  πρώτες βοήθειες επικοινωνήστε επειγόντος μαζί μας (6979914851) όλο το 24ωρο.